Có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới ấm áp của Châu Mỹ, mãng cầu xiêm là một loại trái cây chứa nhiều dinh dưỡng. Tên khoa học của mãng cầu xiêm là Annona muricata, ngoài ra nó còn có khá nhiều tên gọi trong tiếng anh như guanabana, paw-paw, sirsak, soursop và graviola.
Mãng cầu xiêm là cây thuộc họ Annonaceae hay còn gọi là họ mãng cầu. Quả mọc trên cây lớn và có hình bầu dục. Bên ngoài màu xanh lục, có gai, bao phủ thịt màu trắng, có xơ. Chúng phát triển lên đến 20cm và có thể nặng tới 5kg.
Mãng cầu xiêm có rất nhiều công dụng trong y học cổ truyền, được dùng để chữa nhiều loại bệnh và tình trạng sức khỏe. Với thành phần dinh dưỡng mạnh mẽ, nó cung cấp nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Mãng cầu Xiêm là quả gì?
Mãng cầu xiêm hay còn gọi là mãng cầu gai, là tên gọi chung cho quả của cây Annona muricata. Quả hình tim màu xanh đậm, có gai, mọc ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới.
Một số tên tiếng Anh thông dụng khác của nó bao gồm:
- graviola
- guanabana
- guyabano
- Brazilian paw-paw
- custard apple
Người ta mô tả hương vị của mãng cầu xiêm là sự kết hợp của dâu tây và táo, với chút cam quýt. Mãng cầu Xiêm có mùi thơm như dứa và có kết cấu kem bên trong, tương tự như chuối.
Mãng cầu Xiêm thường được dùng để làm nước giải khát, kem, sinh tố và siro.
Những người ở Châu Phi, Caribe và Nam Mỹ sử dụng hầu hết các bộ phận của cây - bao gồm cả lá, quả và hạt - trong y học cổ truyền của họ.
Mãng cầu Xiêm chứa nhiều khoáng chất, bao gồm canxi, magiê và sắt. Một ly Mãng cầu Xiêm có chứa 46,4 miligam (mg) vitamin C, cao hơn một nửa lượng khuyến nghị hàng ngày cho người lớn. Đề so sánh thì phụ nữ cần 75 mg vitamin C mỗi ngày và nam giới cần 90 mg.
Mãng cầu Xiêm có mấy loại?
Có 02 loại mãng cầu Xiêm: Mãng cầu Xiêm cơm trái có vị ngọt và mãng cầu Xiêm cơm trái có vị chua.
1. Mãng cầu Xiêm cơm trái có vị ngọt
- Hình dạng bên ngoài: Quả có dạng thuôn dài, vỏ màu xanh hơi vàng, gai mềm và thưa.
- Thịt quả: Thịt quả màu trắng đục, có nhiều múi.
- Hương vị: Có mùi thơm, vị ngọt (độ Brix 13 15%).
- Trọng lượng trung bình: 1-2 kg/quả.
Mùa vụ:
- Mùa thuận: Từ tháng 6 đến tháng 9 dương lịch.
- Mùa nghịch: Từ tháng 1 đến tháng 3 dương lịch.
2. Mãng cầu Xiêm cơm trái có vị chua
- Hình dạng bên ngoài: Quả có dạng thuôn dài, vỏ màu xanh đậm, gai mọc dày.
- Thịt quả: Thịt quả màu trắng đục, có nhiều múi.
- Hương vị: Có mùi thơm, vị chua (độ Brix 9 11%).
- Trọng lượng trung bình: 1-3 kg/quả.
Mùa vụ:
- Mùa thuận: Từ tháng 6 đến tháng 9 dương lịch.
- Mùa nghịch: Từ tháng 1 đến tháng 3 dương lịch.
Giá trị dinh dưỡng của Mãng cầu Xiêm
Giống như nhiều loại trái cây, mãng cầu xiêm là một nguồn cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất lành mạnh. Mãng cầu xiêm chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết, bao gồm:
- Vitamin B1
- Vitamin B2
- Vitamin B3
- Vitamin C
- Folate
- Canxi
- Sắt
- Kali
- Magiê
- Phốt pho
- Kẽm
- Đồng
Chất dinh dưỡng cho mỗi khẩu phần ăn
Toàn bộ một quả mãng cầu xiêm cung cấp:
- Lượng calo: 413
- Chất đạm: 6 gam
- Chất béo: 2 gam
- Carbohydrate: 105 gram
- Chất xơ: 21 gram
- Đường: 85 gram
Mãng cầu xiêm cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa, chất bảo vệ tế bào khỏi bị hư hại. Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa có thể giúp bảo vệ chống lại các bệnh như bệnh tim hoặc ung thư.
Lợi ích sức khỏe tiềm tàng của Mãng cầu Xiêm
Mãng cầu xiêm chứa nhiều vitamin C, một chất chống oxy hóa được biết đến để tăng cường sức khỏe miễn dịch. Vitamin tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn, cải thiện khả năng bảo vệ chống lại các tác nhân gây bệnh. Nó cũng thúc đẩy sự phá hủy các gốc tự do, có thể giúp bảo vệ làn da và các tế bào của bạn khỏi tác hại của quá trình oxy hóa từ môi trường. Một trái mãng cầu xiêm chứa 215% lượng vitamin C được khuyến nghị hàng ngày của bạn.
Mãng cầu xiêm (quả và lá) chứa nhiều chất chống oxy hóa khác, bao gồm phytosterol, tannin và flavonoid. Chất chống oxy hóa đóng một vai trò trong sức khỏe tổng thể của bạn và có thể giúp bảo vệ chống lại nhiều tình trạng sức khỏe.
Các lợi ích sức khỏe khác của mãng cầu xiêm bao gồm:
Mãng cầu Xiêm có đặc tính chống oxy hóa
Chất chống oxy hóa giữ cho các tế bào khỏe mạnh bằng cách săn tìm các gốc tự do gây bệnh trong cơ thể và tiêu diệt chúng.
Theo một nghiên cứu năm 2014, chiết xuất mãng cầu xiêm có nhiều hợp chất có khả năng chống oxy hóa. Bao gồm:
- tannin
- saponin
- phytosterol
- flavonoid
- anthraquinon
Chất chống oxy hóa giúp mọi người khỏe mạnh toàn diện. Cần nghiên cứu thêm để xác định xem chất chống oxy hóa của mãng cầu xiêm có ngăn ngừa các bệnh cụ thể hay không.
Mãng cầu Xiêm có đặc tính chống viêm
Theo một nghiên cứu năm 2014 trên loài gặm nhấm, mãng cầu xiêm có đặc tính chống viêm có thể làm giảm đau. Các nhà nghiên cứu của nghiên cứu đã ủng hộ việc sử dụng mãng cầu xiêm như một phương thuốc dân gian cho các tình trạng đau và viêm.
Một nghiên cứu trên loài gặm nhấm năm 2010 cho thấy mãng cầu xiêm chặn các thụ thể đau và giảm viêm ở chuột.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng cần phải nghiên cứu thêm để xác định xem mãng cầu xiêm có an toàn cho con người hay không. Không rõ liệu nó có tác dụng giảm đau tương tự hay không.
Mãng cầu Xiêm có thể giúp giảm lượng đường trong máu
Kết quả của một nghiên cứu trên loài gặm nhấm năm 2008 cho thấy mãng cầu xiêm có thể giúp mọi người điều chỉnh lượng đường trong máu nếu họ bị tiểu đường. Nghiên cứu cho thấy mãng cầu xiêm làm giảm đáng kể lượng đường huyết ở chuột mắc bệnh tiểu đường.
Ngoài ra, mặc dù những con chuột được cho ăn ít thức ăn và nước uống hơn, chúng vẫn không giảm cân. Các nhà nghiên cứu tin rằng đây có thể là kết quả của việc kiểm soát glucose tốt hơn.
Mãng cầu Xiêm có thể giúp giảm huyết áp
Mãng cầu Xiêm thường được sử dụng như một phương thuốc dân gian để giảm huyết áp. Huyết áp cao không được kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường và đột quỵ.
Một nghiên cứu năm 2012 trên chuột cho thấy mãng cầu xiêm giúp giảm huyết áp mà không làm tăng nhịp tim. Theo các nhà nghiên cứu, khả năng hạ huyết áp của Mãng cầu Xiêm là do “các cơ chế ngoại vi liên quan đến sự đối kháng của Ca²⁺ [ion canxi].”
Mãng cầu Xiêm có thể giúp ngăn ngừa loét
Loét là những vết loét gây đau đớn phát triển ở niêm mạc dạ dày, thực quản hoặc ruột non.
Theo một nghiên cứu năm 2014 trên loài gặm nhấm, mãng cầu xiêm cho thấy khả năng chống chất độc. Mãng cầu Xiêm giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày. Mãng cầu Xiêm cũng giúp ngăn ngừa các gốc tự do gây hại cho đường tiêu hóa.
Mãng cầu Xiêm có thể giúp điều trị mụn rộp
Herpes là một bệnh nhiễm trùng do virus herpes simplex gây ra. Mãng cầu Xiêm có thể xuất hiện trên bộ phận sinh dục hoặc miệng.
Mãng cầu Xiêm được coi là một phương pháp điều trị thay thế cho bệnh mụn rộp, nhưng các bằng chứng hỗ trợ vẫn đang được đưa ra. Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy hoạt động chống vi khuẩn của mãng cầu xiêm trong phòng thí nghiệm.
Theo một nghiên cứu năm 1999, chiết xuất mãng cầu xiêm có thể có tác dụng kháng vi-rút đối với vi-rút herpes simplex 2 (HSV-2). HSV-2 là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp bùng phát mụn rộp sinh dục. Trong ống nghiệm, mãng cầu xiêm gây độc cho tế bào HSV-2. In vitro có nghĩa là bên ngoài cơ thể sống.
Mãng cầu Xiêm có thể là chất chống ung thư
Có một số bằng chứng cho thấy mãng cầu xiêm có thể chống lại một số loại ung thư. Theo nghiên cứu in vivo và in vitro năm 2016, chiết xuất mãng cầu xiêm có độc tính đối với một số dòng tế bào ung thư vú. In vivo có nghĩa là bên trong cơ thể sống, ngược lại với in vitro.
Mãng cầu Xiêm cũng làm tăng tế bào T. Tế bào T là tế bào lympho trong cơ thể có chức năng tiêu diệt tế bào ung thư và các tế bào bị hư hỏng khác.
Một nghiên cứu in vivo và in vitro năm 2012 cho thấy mãng cầu xiêm có thể có lợi chống lại một số dòng tế bào ung thư tuyến tụy bằng cách ức chế sự trao đổi chất của tế bào.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn cảnh báo rằng một mình mãng cầu xiêm không đủ để loại bỏ các khối u tuyến tụy. Mãng cầu Xiêm không nên được sử dụng như một phương pháp điều trị chính. Các nghiên cứu đang được tiến hành để đánh giá hiệu quả của mãng cầu xiêm như một liệu pháp bổ trợ cho bệnh ung thư tuyến tụy.
Mãng cầu Xiêm giúp tiêu hóa khỏe mạnh
Một trái mãng cầu xiêm chứa khoảng 83% lượng chất xơ được khuyến nghị hàng ngày, đây là chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe hệ tiêu hóa của bạn. Chất xơ giúp thúc đẩy sự đều đặn và ngăn ngừa các vấn đề tiêu hóa như táo bón.
Mãng cầu Xiêm giúp kháng khuẩn
Mãng cầu xiêm có thể cung cấp tác dụng kháng khuẩn. Một nghiên cứu cho thấy chiết xuất có thể tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn khác nhau, bao gồm các chủng gây bệnh nướu răng và sâu răng. Một nghiên cứu khác cho thấy chất chiết xuất từ mãng cầu xiêm có thể giúp chống lại bệnh tả và vi khuẩn Staphylococcus. Mặc dù đây là những nghiên cứu trong ống nghiệm, nhưng kết quả rất hứa hẹn và cần phải nghiên cứu thêm.
Các tác dụng phụ và rủi ro có thể xảy ra khi sử dụng mãng cầu Xiêm
Mãng cầu xiêm có thể gây tổn thương thần kinh và các vấn đề về cử động, đặc biệt là nếu sử dụng lâu dài. Mãng cầu Xiêm cũng có thể gây ra bệnh thần kinh nghiêm trọng dẫn đến các triệu chứng giống Parkinson, chẳng hạn như run hoặc cứng cơ. Nếu ai đó bị bệnh Parkinson, Mãng cầu Xiêm có thể làm cho các triệu chứng của họ tồi tệ hơn.
Mãng cầu xiêm có thể gây độc cho thận hoặc gan nếu sử dụng nhiều lần. Mọi người không nên sử dụng Mãng cầu Xiêm nếu họ có vấn đề về gan hoặc thận.
Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng nếu bạn:
- bị huyết áp cao hoặc dùng thuốc huyết áp
- bị bệnh tiểu đường
- đang mang thai
- đang cho con bú