Các tác nhân gây căng thẳng thời hiện đại và lịch trình bận rộn khiến nhiều người kiệt sức và bắt đầu tìm cách nạp năng lượng để cảm thấy khoẻ khoắn và tỉnh táo hơn.
Trong khi ngủ đủ giấc, ăn một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng, duy trì trọng lượng cơ thể và thực hành chăm sóc bản thân là những yếu tố quan trọng nhất để bảo đảm cơ thể luôn khỏe mạnh, thì bên cạnh đó, một số chất bổ sung, bao gồm cả thảo dược, đã được chứng minh là giúp tăng cường năng lượng và sức khỏe nhận thức của bạn.
Tuy nhiên, nhiều loại thảo mộc có thể phản ứng với các loại thuốc thường được kê đơn và có thể gây ra các tác dụng phụ khác. Vì vậy, nếu bạn đang sử dụng thuốc kê đơn, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo mộc nào sau đây.
Tác hại của các phương pháp tăng lực không lành mạnh
Khi mức năng lượng trở nên cạn kiệt, nhiều người chuyển sang cách khắc phục nhanh chóng để chống lại sự mệt mỏi và tăng cường năng lượng của họ.
Thật không may, những cách mà mọi người thường làm để tăng cường sự tập trung và năng lượng của mình lại gây phản tác dụng. Một trong số đó là lạm dụng chất kích thích, ví dụ như:
Nước tăng lực
Đồ uống tăng lực là phân khúc phát triển nhanh nhất của ngành công nghiệp đồ uống, với nhu cầu của người tiêu dùng về đồ uống tăng lực và đồ uống nói chung tăng 29,8% từ năm 2013 đến năm 2018. Trong khi doanh số bán đồ uống tăng lực đã giảm trong những năm gần đây, doanh số bán loại mặt hàng này ước tính vẫn có thể đạt hơn 86 tỷ đô la vào năm 2026.
Nhiều người công nhận rằng nước tăng lực có hại cho sức khỏe, ngay cả những người nghiện chúng. Những đồ uống này chứa một lượng lớn caffeine, đường hoặc chất làm ngọt nhân tạo và các chất kích thích khác, tất cả đều giúp tăng cường năng lượng tạm thời. Vì chúng thường không đưa vào quá trình tạo năng lượng tự nhiên của cơ thể, nên tác dụng của những loại đồ uống này thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và có thể gây ra các vấn đề lâu dài cho não và cơ thể.
Thường xuyên uống nước tăng lực có thể dẫn đến các tác dụng phụ, chẳng hạn như:
- Lo lắng
- Nhức đầu
- Bụng khó chịu
- Cáu gắt
- Các vấn đề về giấc ngủ
- Tim đập loạn nhịp
- Tăng máu
- Mất nước
Ngoài ra, một nghiên cứu được thực hiện bởi Mayo Clinic cho thấy chỉ với một lon nước tăng lực có thể làm tăng norepinephrine (một loại hormone gây căng thẳng) lên 74% và huyết áp lên 6,4% ở những người khỏe mạnh. Vì những lý do này và nhiều lý do khác, nên tránh đồ uống tăng lực bằng mọi giá.
Caffeine
Quán cà phê như nấm mọc sau mưa, đủ loại chế biến từ thứ thức uống gây nghiện này.
Không có gì bất ngờ khi việc tiêu thụ caffeine đã tăng lên trong những thập kỷ qua; mọi người đã tăng từ việc uống 1-2 tách cà phê mỗi ngày lên gấp đôi… hoặc thậm chí nhiều hơn thế.
Mặc dù cà phê đã trở thành một loại thức uống ngon lành, đặc biệt là trong những tháng mùa đông, nhưng việc uống nhiều hơn hai tách mỗi ngày có thể bị kích thích quá mức và có khả năng gây bất lợi.
Tiêu thụ quá mức
Giống như nhiều người, bạn có thể sử dụng caffeine để giúp bạn tập trung tăng cường năng lượng thể chất và tinh thần. Với tình trạng căng thẳng bất thường mà hầu hết mọi người đang phải đối mặt hiện nay, có thể dễ dàng hiểu tại sao bạn có thể thèm caffeine, đặc biệt nếu bạn thiếu ngủ hoặc cảm thấy mệt mỏi.
Khi áp lực của lối sống quá căng thẳng khiến mức năng lượng giảm xuống, bạn có thể uống nhiều caffeine hơn để giúp cho bộ não của bạn được kích thích và nhạy bén. Mặc dù caffein có thể dẫn đến sự tỉnh táo tạm thời, nhưng tiêu thụ quá nhiều caffein có thể làm hạn chế lưu lượng máu đến não và nhiều cơ quan khác của bạn.
Mặc dù uống một tách cà phê hàng ngày có thể không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng uống nhiều hơn 3-4 đồ uống có chứa caffein mỗi ngày có thể gây ra các vấn đề cho gan, thận, não và các cơ quan khác của bạn.
Adenosine
Adenosine là một chất hóa học trong não gây buồn ngủ bằng cách làm chậm hoạt động của tế bào thần kinh. Khi bạn mệt mỏi, adenosine báo hiệu cho não thư giãn để bạn có thể đi ngủ.
Caffeine ngăn chặn tác động của adenosine bằng cách chiếm giữ các vị trí thụ thể adenosine và ngăn não phản ứng với nó. Vì vậy, ngay cả khi bạn đang mệt mỏi và cần ngủ để trẻ hóa bộ não của mình, caffeine có thể đánh lừa bộ não nghĩ rằng nó đang thức.
Adrenaline
Caffeine kích hoạt giải phóng adrenaline, khiến cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng "chiến đấu hoặc bỏ chạy". Điều này có thể làm cho:
- đồng tử giãn ra
- tăng nhịp tim
- mạch máu trên da co lại để làm chậm lưu lượng máu
- tăng lưu lượng máu đến các cơ làm việc
- tăng huyết áp
- lưu lượng máu đến dạ dày giảm
- gan giải phóng đường vào máu để có thêm năng lượng
- cơ thắt chặt để chuẩn bị cho hành động
Dopamine
Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh kích hoạt các trung tâm khoái cảm của não. Caffeine làm tăng hoạt động của dopamine trong não, giống như cách mà amphetamine làm (mặc dù tác dụng của caffeine ít hơn nhiều so với amphetamine).
Ngoài caffeine, có nhiều cách không lành mạnh khác để khắc phục dopamine. Bất cứ thứ gì có thể gây nghiện, như nicotine, rượu / ma túy hoặc đồ ăn nhiều đường / chất béo, đều có thể làm tăng hoạt động của dopamine trong não và gây ra các hành vi cưỡng chế trong cuộc sống của bạn.
Những cách tăng cường dopamine nhanh chóng không lành mạnh này có xu hướng làm tăng nhu cầu dopamine của não. Điều này có thể phá vỡ chức năng tự nhiên của não, có thể dẫn đến sản xuất không đủ dopamine và hoạt động của hệ thống dopamine thấp trong thời gian dài.
Phụ thuộc Caffeine
Sử dụng quá nhiều caffeine có liên quan đến tình trạng mất nước (có thể gây hại cho cơ thể của bạn theo nhiều cách), thêm căng thẳng cho tim, tăng huyết áp, đau đầu và bồn chồn.
Tùy thuộc vào hóa học cơ thể của bạn, khi tác dụng của caffeine mất đi, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi hoặc giảm sút cảm xúc. Điều này có thể khiến bạn tiêu thụ nhiều caffein hơn để giúp bạn trở lại cảm giác sống và tràn đầy năng lượng. Tất nhiên, điều này có thể dẫn đến sự phụ thuộc vào caffein vì sẽ cần ngày càng nhiều caffein để đạt được kết quả tương tự.
Các chất kích thích không lành mạnh khác
Có nhiều chất kích thích khác có thể hình thành thói quen hoặc có hại cho sức khỏe của bạn. Bên cạnh caffeine từ hạt cà phê, nhiều loại có nguồn gốc từ thực vật như coca (lá), guarana, kava kava, kola, và thuốc lá (nicotine). Mặc dù một số trong số này có thể có lợi với lượng nhỏ, nhưng chúng có thể gây hại cho sức khỏe của bạn khi dùng với số lượng lớn trong thời gian dài.
Điều quan trọng cần nhớ là chỉ vì chất tăng cường năng lượng đến từ nguồn “tự nhiên” không nhất thiết có nghĩa là nó tốt cho cơ thể.
Thay vì chuyển sang một trong những chất kích thích có hại này khi năng lượng của bạn thấp, hãy thử một trong những chất tăng cường năng lượng lành mạnh này…
Các loại thảo mộc cung cấp năng lượng giúp bạn đập tan cơn u mê buổi chiều
1. Ashwagandha
Ashwagandha là một loại thảo mộc nổi tiếng được sử dụng trong y học cổ truyền gọi là Ayurveda. Bắt nguồn từ Ấn Độ, Ayurveda là một phương pháp toàn diện kết hợp giữa tâm trí, cơ thể và môi trường để có một trạng thái hoàn toàn cân bằng về sức khỏe và hạnh phúc. Ashwagandha có những lợi ích linh hoạt như vậy, đôi khi nó được gọi là "Nữ hoàng của Ayurveda."
Cây ashwagandha có tên khoa học là Withania somnifera, hay còn gọi là sâm Ấn Độ. Từ ashwagandha có nghĩa là "mùi của con ngựa giống", dùng để chỉ mùi tự nhiên của thực vật. Somnifera có nghĩa là "gây buồn ngủ."
Rễ, lá và thân của cây đã được sử dụng cho nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng các chế phẩm từ rễ được sử dụng rộng rãi nhất và được nghiên cứu chuyên sâu nhất.
Loại cây này được gọi là “adaptogen”, có nghĩa là nó giúp cơ thể thích nghi với căng thẳng. Cơ thể có thể phản ứng tích cực với loại thảo mộc này theo nhiều cách khác nhau để hỗ trợ cân bằng nội môi và giúp nó đối phó với những thách thức hiện tại, điển hình nhất là liên quan đến căng thẳng. Cân bằng nội môi là tập hợp các quá trình mà cơ thể sử dụng để duy trì các điều kiện bên trong cơ thể cần để duy trì sự sống.
Trong các thử nghiệm lâm sàng trên người, chất cô đặc từ rễ cây ashwagandha đã cho thấy khả năng bảo vệ chống lại căng thẳng và làm giảm hormone căng thẳng cortisol; giảm lo lắng; tăng cường trí nhớ, tập trung tinh thần và chất lượng giấc ngủ; giảm cảm giác thèm ăn; tăng khả năng phòng thủ chống oxy hóa; cải thiện chức năng tuyến giáp, tuần hoàn, tủy xương và khớp; tăng tốc phục hồi và tăng cường cơ bắp, và hỗ trợ ham muốn tình dục lành mạnh. Rễ và lá có thể được sử dụng trong các loại trà và dạng bột có thể được sử dụng trong các công thức nấu ăn.
Tuy nhiên, các thành phần ashwagandha thương mại khác nhau đáng kể về chất lượng và có thể xảy ra hiện tượng tạp nhiễm. Hãy đảm bảo sử dụng ashwagandha đã được tiêu chuẩn hóa cẩn thận về hàm lượng các chất hoạt tính, để đảm bảo lợi ích của nó có thể kiểm soát được mỗi khi bạn dùng.
2. Ớt Cayenne
Thực phẩm cay thường được dùng ở những nơi có khí hậu ấm áp vì chúng thúc đẩy bài tiết mồ hôi, có tác dụng làm mát cơ thể. Nhưng loại gia vị đa năng này cũng có thể làm ấm cho bạn trong những tháng lạnh hơn.
Cayenne chứa một chất phytochemical được gọi là capsaicin, mang lại vị cay cho cayenne và giúp làm tăng nhiệt trong cơ thể của bạn. Capsaicin tiêu hóa chậm và tăng lưu lượng máu trong dạ dày, có lợi cho đường ruột của bạn. Jalapeños và habaneros cực cay cũng chứa capsaicin.
Capsaicin hỗ trợ lưu lượng máu khỏe mạnh đến các mô bằng cách kích thích giải phóng oxit nitric, giúp mở rộng mạch máu của bạn. Điều này cho phép lưu thông lượng máu lớn hơn và tăng năng lượng.
3. Quế
Quế cung cấp một kho tàng lợi ích sức khỏe và bao gồm các đặc tính chống viêm và kháng khuẩn. Ngoài ra, quế thúc đẩy lượng đường trong máu khỏe mạnh, giúp não bộ duy trì tâm trạng khỏe mạnh và tinh thần nhạy bén suốt cả ngày.
Theo truyền thống, quế được coi là một loại gia vị làm ấm và các nghiên cứu trên động vật cho thấy nó có thể có đặc tính “sinh nhiệt”. Các nghiên cứu trên người rất cần thiết để xác nhận liệu quế có thể làm ấm cơ thể bạn trong khi tăng cường chức năng não của bạn hay không.
4. Ginkgo Biloba
Ginkgo biloba là một cây cổ thụ thường được gọi là hóa thạch sống. Cây này cực kỳ cứng cáp, kháng sâu bệnh, có thể cao tới 100 feet và có thể sống trên một thế kỷ.
Chiết xuất thực vật được nghiên cứu chuyên sâu này rất quan trọng cho chức năng tối ưu của não. Nó có một loạt các chất chống oxy hóa mạnh mẽ được nghiên cứu nhiều nhất về khả năng cải thiện lưu lượng máu, bảo vệ các mô, thúc đẩy quá trình lão hóa khỏe mạnh, tăng cường trí nhớ và khả năng tập trung. Sự kết hợp độc đáo của Ginkgo biloba giữa chất chống oxy hóa và chất bảo vệ mạch máu cũng giúp não bảo vệ chống lại các chất độc trong khi thúc đẩy tinh thần sắc nét tổng thể.
5. Nhân sâm
Một trong những loại cây thuốc phổ biến nhất trên thế giới, nhân sâm được trồng chủ yếu để lấy rễ. Rễ nhân sâm tự nhiên có chứa nhiều loại ginsenosides có lợi, polysaccharides, peptide, alkaloid và phenolics hoạt động cùng nhau để cải thiện sự tập trung, tăng cường trí nhớ và hỗ trợ sức khỏe tổng thể, đặc biệt là khi bị căng thẳng.
Panax ginseng, còn được gọi là nhân sâm Hàn Quốc hoặc châu Á, là một chất thích nghi mạnh. Đây là loại nhân sâm được nghiên cứu tốt nhất và dẫn đầu tất cả các loại nhân sâm khác về lợi ích tập trung tinh thần gần như ngay lập tức. Nhân sâm Panax cũng thúc đẩy việc giải phóng oxit nitric, một phân tử nhỏ mà cơ thể thường sản xuất như một sứ giả để mở các mạch máu và do đó cải thiện lưu lượng máu đến não.
6. Trà xanh
Là một phần thiết yếu trong nhiều nền văn hóa châu Á, trà xanh được làm (không lên men) từ lá của cây Camellia sinensis. Nó chứa nồng độ cao của catechin và các polyphenol khác, những chất có đặc tính chống oxy hóa rất mạnh và cũng có khả năng thích ứng. Các polyphenol trong trà xanh hỗ trợ mức huyết áp khỏe mạnh và thúc đẩy lưu lượng máu lên não.
Lợi ích chống oxy hóa của trà xanh giúp cơ thể duy trì một lượng dự trữ chất chống oxy hóa tích cực chống lại sự tấn công từ các tác nhân độc hại bên ngoài, bao gồm các gốc tự do do tế bào của chúng ta tạo ra. Ngoài lợi ích tuần hoàn mạnh mẽ của trà xanh, nó còn giúp giảm căng thẳng, cải thiện sự cân bằng vi khuẩn đường ruột và hỗ trợ cơ thể đốt cháy carbohydrate và chất béo để tạo năng lượng.
Trong một số nghiên cứu, uống trà xanh đã được chứng minh là có khả năng làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề về trí nhớ và ở những người tiêu thụ nhiều trà, có thể giúp hạn chế sự suy giảm nhận thức. Trà xanh tự nhiên cũng chứa l-theanine, có thể tăng cường sự tập trung tinh thần nhưng lại có tác dụng làm dịu mà không khiến bạn buồn ngủ.
Trà xanh chỉ có một nửa lượng caffeine so với cà phê. Luôn ủ lá tươi - thức uống dạng bột sẽ không mang lại lợi ích cho sức khỏe não bộ.
7. Bạc hà
Bạc hà (loài Mentha) là một loại thảo mộc thuộc họ bạc hà. Nó có nguồn gốc từ châu Á và châu Âu và đã được sử dụng hàng ngàn năm vì những lợi ích sức khỏe và hương vị dễ chịu. Theo truyền thống, nó được đánh giá cao như một chất hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa, một giá trị hiện đã được xác nhận bởi nghiên cứu lâm sàng.
Bạc hà có đặc tính thơm đặc trưng. Dù được ăn, nhai hay ngửi, bạc hà có thể làm tăng cả sự tỉnh táo và trí nhớ, đồng thời cải thiện kỹ năng lý luận và giải quyết vấn đề. Theo một nghiên cứu, chỉ cần hương thơm của tinh dầu bạc hà có thể cải thiện sự tỉnh táo và bình tĩnh.
Nhiều loại thực phẩm và đồ uống sử dụng bạc hà. Một số có lợi cho sức khỏe, chẳng hạn như trà bạc hà và lá bạc hà tươi trong món salad, trong khi những loại khác không tốt cho sức khỏe, chẳng hạn như kem bạc hà nhiều đường và kẹo bạc hà. Tinh dầu bạc hà có thể được sử dụng trong máy khuếch tán để giúp làm tươi mới căn phòng.
8. Rhodiola
Rhodiola rosea là một trong những loài thích nghi mạnh nhất. Nó đã được nghiên cứu rộng rãi và đã được chứng minh là chống lại sự mệt mỏi liên quan đến căng thẳng, tăng cường sự chú ý và tăng năng lực tinh thần tổng thể.
Rhodiola có tác dụng nhanh và có đặc tính chống oxy hóa mạnh để chống lại các gốc tự do. Nó đã được phát hiện có tác dụng có lợi đối với tâm trạng và tác dụng chống căng thẳng có thể giúp giảm lo lắng.
Rhodiola có thể giúp cải thiện hoạt động thể chất và tinh thần. Nó giúp tăng cường năng lượng sẵn có vào ban ngày và thúc đẩy giấc ngủ ngon vào ban đêm.
Đây chỉ là một vài trong số những cách tự nhiên mà bạn có thể tăng cường sự tập trung và nhận thức tổng thể của mình. Để có tâm trạng tốt hơn, trí nhớ ngắn hạn và tinh thần minh mẫn, hãy bắt đầu thêm các loại thảo mộc và gia vị này vào chế độ ăn uống của bạn.